Năm 2016, xuất khẩu gạo của Việt Nam chỉ đạt gần 4,9 triệu tấn với giá trị xuất khẩu hơn 2,128 tỉ USD, giảm 25,5% về số lượng và 20,5% về giá trị so với năm 2015. Để phù hợp với thị trường và tình hình mới, trong năm 2016, VFA đã 2 lần phải điều chỉnh hạ chỉ tiêu xuất khẩu gạo vì khó khăn.

Mở đầu năm 2017, thị trường xuất khẩu gạo Việt Nam đón nhận tin vui khi Việt Nam chính thức xuất khẩu gạo chính ngạch sang Trung Quốc và đã có 22 doanh nghiệp được cấp phép. Và ngay trong tháng 1.2017, đã có khoảng 20.000 tấn gạo được xuất khẩu vào thi trường này, các chuyên gia đều dự báo giá gạo xuất khẩu vào thị trường này cũng sẽ tăng hơn so với năm 2016. Nhưng những còn số từ Bộ NNPTNT thì khối lượng gạo xuất khẩu trong tháng 1.2017 chỉ ước đạt hơn 320.000 tấn với giá trị 136 triệu USD, giảm 32% về khối lượng và giảm 35,1% về giá trị so với năm 2016.

Cũng theo VFA thì dự báo xuất khẩu gạo trong năm 2017 chỉ đạt mức khoảng 5 triệu tấn hoặc hơn 5 triệu tấn (tương đương với mức xuất khẩu của năm 2016). Như vậy, có thể thấy tình hình xuất khẩu gạo năm 2017 sẽ tiếp tục gặp khó khăn do kinh tế thế giới giảm sút, xu hướng tự túc lương thực, hạn chế nhập khẩu của các nước tăng lên kèm với xu hướng tăng tiêu thụ lúa mì và bắp do nguồn cung dồi dào, giá thành rẻ sẽ là những áp lực cho các nước xuất khẩu gạo trong đó có Việt Nam.

Trước tình hình đó, VFA có 03 kiến nghị: Bộ NNPTNT đánh giá tình hình thực tế và tiếp tục kiến nghị Chính phủ tiếp tục mua tạm trữ lúa gạo vụ Đông Xuân 2016 - 2017 để ổn định giá thị trường và đảm bảo lợi nhuận cho người nông dân trồng lúa; Đồng thời, Bộ NNPTPT xúc tiến kế hoạch thực hiện lộ trình tháo gỡ các điểm nghẽn trong xuất khẩu gạo sang thị trường chất lượng cao trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt của các nước xuất khẩu gạo hiện nay và số lượng nhập gạo Việt Nam nhập khẩu vào các nước ASEAN tiếp tục giảm đến nay chỉ còn trên dưới 10% trong khi con số này những năm trước là 2 - 3 triệu tấn.

Bức tranh thị trường xuất khẩu gạo những tháng đầu năm chưa có dấu hiệu khởi sắc. Báo hiệu một năm sẽ có nhiều khó khăn đối với công tác này. Bên cạnh sự vào cuộc rốt ráo của cơ quan quản lý, cơ quan chức năng, thì công tác dự báo thị trường đóng vai trò quan trọng. Hiện nay, các cơ quan chức năng Việt Nam đang phối hợp chặt chẽ, cùng nắm tay để hoàn thành công tác xuất khẩu gạo như mục tiêu đã đặt ra.