Lâm nghiệp

Kỹ thuật trồng cây dược liệu

Hướng dẫn kỹ thuật trồng cây Lan Kim tuyến (Anoectochilus setaceus Blume) - Công dụng của cây lan kim tuyến

Ngày đăng: 2016-07-05 04:13:21

1. Giới thiệu cây Lan Kim tuyến

Lan kim tuyến (hay còn gọi Lan gấm), Lan kim tuyến lông cứng, Kim tuyến, Kim tuyến tơ, Giải thủy tơ, Lan gấm, Cỏ nhung, Kim cương (Anoectochilus setaceus) là một loài thực vật điển hình của chi cùng tên (Anoectochilus).

Đây là một loài lan đất có mặt ở Vân Nam, Lào và Việt Nam. Chúng sinh sống trên các triền núi đá vôi, dọc theo khe suối, dưới các tán cây to trong rừng ẩm ở độ cao 500-1.600 mét. Cây ưa độ ẩm cao và ưa bóng râm, kỵ ánh sáng, yêu cầu đất nhiều mùn, tơi xốp, thoáng khí. Cây cao 10–20 cm, thân màu tím, mọng nước, phần cây non có nhiều lông mềm, mang 2-6 lá mọc cách, xòe trên mặt đất. Lá hình trái xoan hoặc hình trứng, gần tròn ở gốc và nhọn ở đầu, dài 3–4 cm và rộng 2–3 cm, trên mỗi chiếc lá có 3-5 sọc gân dọc. Mặt trên màu nâu sậm có vệt vàng ở giữa và mạng gân màu hồng nhạt, mặt dưới màu nâu nhạt. Cuống lá dài 2–3 cm, gốc cuống tạo thành bẹ lá ôm lấy thân. Hoa mọc thành từng cụm, với cụm hoa dài 10–15 cm, mang 5-10 hoa màu hồng phủ lông đỏ, dài 2,5 cm với cánh môi dài 1,5 cm mang 6-8 ria mỗi bên, đầu môi chẻ thành 2 thùy thuôn đầu tròn. Bầu dài 13 mm, có lông thưa. Cây ra hoa vào tháng 10-12 và mùa quả chín vào tháng 12 tới tháng 3 năm sau. Có thể sinh sản vô tính chủ yếu bằng chồi và thân rễ.

Hướng dẫn kỹ thuật trồng cây Lan Kim tuyến Anoectochilus setaceus Blume, cung cấp giông cây lan kim tuyến, mua bán lan kim tuyen

Trong y học, Lan kim tuyến được sử dụng làm thuốc trị lao phổi, ho do phế nhiệt, phong thấp, đau nhức khớp xương, chấn thương, viêm dạ dày mãn tính, viêm khí quản, viêm gan mãn tính, suy nhược thần kinh; giúp tăng cường sức khoẻ, làm khí huyết lưu thông, có tính kháng khuẩn. Thành phần hóa học của lan kim tuyến bao gồm các chất như quercetin, isoharmnetin-3-O-beta-D-glucopyranosid, kaempferol-3-O-beta-D-glucopyranosid, 5-hydroxy-3'-4'-7'-trimethoxyflavonol-3-O-beta-D-rutinosid và isorhamnetin-3-O-beta-D-rutinosid.

Với đặc tính quý giá về dược liệu, lan kim tuyến được thị trường thu mua với giá khá cao, hơn 120.000 đồng VN/kg. Do số lượng ít, mọc rải rác và còn bị khai thác quá nhiều (với hình thức khai thác chặt cả cây) nên cây đã được đưa vào Sách đỏ Việt Nam năm 2007 theo Nghị định 32/2006/NĐ-CP, xếp hạng EN A1a,c,d và bị cấm khai thác sử dụng mục đích thương mại.

2. Xử lý giá thể trồng lan Kim tuyến

+ Rễ cây dương xỉ mục:

Rễ dương xỉ khô, xé nhỏ, ngâm trong nước sạch 30 phút cho ngấm no nước rồi đóng vào chậu/ cốc trồng, ấn cho giá thể chặt vừa phải.

+ Xơ dừa khô:

Xé nhỏ xơ dừa, phơi thật khô, trước khi trồng ngâm trong nước vôi loãng 6 -8 ngày, chú ý 2 ngày thay nước vôi 1 lần (thay 2-3 lần), lần cuối ngâm trong nước sạch. Khi trồng vớt xơ dừa ra đóng vào chậu/cốc.

+ Đất trộn lẫn phân ủ hoai/ mùn cưa ủ hoai:

Đất mục tơi xốp + phân ủ hoai, tỷ lệ 4 đất: 1 phân ủ hoai;

Đất mục tơi xốp + phân ủ hoai + mùn cưa ủ hoai, tỷ lệ 3 đất: 1 phân ủ hoai : 1 mùn cưa ủ hoai.

+ Dớn khô: ngâm trong nước 10 – 15 phút cho ngấm đủ nước, đóng vào chậu/cốc.

Cách trồng và chăm sóc cây Lan Kim tuyến

+ Trồng từng cây Lan Kim tuyến vào chậu/ cốc có giá thể, chú ý dùng tay ấn chặt vừa phải phần giá thể xung quanh gốc cây, rễ cây chìm hẳn trong giá thể.

Hướng dẫn kỹ thuật trồng cây Lan Kim tuyến Anoectochilus setaceus Blume, cung cấp giông cây lan kim tuyến, mua bán lan kim tuyen

(có thể trồng thành cụm 2-3 cây/ chậu(cốc), trồng theo cụm cây phát triển nhanh hơn.

+ Dùng mảnh nilon trùm kín các chậu/ cốc lan trong 5 -7 ngày đầu, sau đó bỏ nilon ra.

+ Dùng lưới đen che kín phía trên nilon (nếu trồng ngoài trời)/ hoặc để ở nơi râm mát thì không cần che lưới đen. Chú ý không để cây trực tiếp ngoài nắng.

+ Ngày tưới 2 lần dạng phun sương (dùng bình phun sương tưới) đủ ẩm cho giá thể (không tưới quá đẫm gây thối rễ). Ngày mưa ẩm thì tưới 1 lần/ ngày hoặc 1 lần/2 ngày tùy thuộc độ ẩm của giá thể.

+ Định kỳ 2 – 3 tuần tưới phân 1 lần: dùng phân bón qua lá MD 101(7,5N:2P:0,3K) hoặc HVP (30N:10P:10K) hay bất kỳ loại phân bón qua lá dùng cho sẵn có (pha theo hướng dẫn rồi phun).

+ Sau khi trồng 4-5 tuần, cây cứng cáp, có 4 -5 đốt thân thì có thể cắt phần ngọn (2-3 đốt) đem giâm thành cây mới (chú ý: phần ngọn đã có 1 -2 rễ khí sinh ở đốt thì hãy cắt giâm). Phần gốc chăm sóc bình thường để cho ra các chồi mới ở đốt phía dưới.

3. Thành phần hoạt chất có trong lan kim tuyến và công dụng cây Lan Kim tuyến

Y học hiện đại đã phân tích và xác định được Anoectochilus chứa các thành phần hoạt chất có dược tính cực kì quan trọng bao gồm: Flavonoid (quercetin, isorhamnetin), steroid (24 ~ isopropenyl cholesterol, sterol, ergosrol, stigmasterol, campesterol, sitosterol β-), trierpenoids (friedelin, axít succinic, axít coumaric, axít ferulic, daocosterol, axít palmitic, axit aleanolic, axít bearberry) và đường (Polysaccharides 13,32%, Oligosacharides 11,24%, đường đơn 9,73%), alkaloid, glycoside tim mạch, este, taurine, axít amin, nguyên tố vi lượng và các loại khoáng chất khác ...

- Thành phần Polysaccharide, taurine, axít amin, đường tốt và các khoáng đa vi lượng có trong Anoectochilus còn cao hơn cả loài nhân sâm mọc hoang dã nên còn được xưng tụng là Nam Trùng Thảo.

- Các Phytochemical gồm flavonoid glycosides kisenone từ Anoectochilus chống gốc tự do mạnh gấp 5 lần hợp chất Catechin (chất chống ôxy hóa EGCG nổi tiếng của trà xanh).

- Các hoạt chất sinh học của Anoectochilus cũng bảo vệ phân cắt sợi DNA bởi siêu gốc tự do hydroxyl OH- gây đột biến tế bào (nguyên nhân chính gây bệnh tật, đặc biệt là ung thư) mạnh gấp 6 lần so với nhân sâm.

Giá trị Y học của cây Lan kim tuyến:

Lan kim tuyến là một trong những dược thảo quý giá, giúp dưỡng âm, bổ máu, chữa trị nóng gan và nóng .

Những người dân tộc miền núi thường dùng Lan kim tuyến sắc uống, giúp chữa trị đau bụng, đau ruột, sốt cao, hoặc đắp bên ngoài chỗ vết thương bị rắn cắn, các chỗ sung.

Lan kim tuyến là cây dược liệu dân gian quý, toàn thân cây thuốc có công dụng tăng cường sức khỏe, bổ máu, giải nhiệt; chủ trị bệnh phổi, di tinh, yếu gan, yếu tỳ, xuất tinh sớm, hay trị các vết thương do rắn cắn.

Trẻ em hay khóc dùng kim tuyến liên sắc uống sẽ khỏi.

Cây Lan gấm có tính kháng khuẩn, giúp chữa các bệnh viêm gan mãn tính, bệnh viêm khí quản. Ngoài ra, cây thuốc còn có công dụng trị các bệnh: thần kinh suy nhược, đau lưng, phong thấp, chữa ho khan, đau họng, cao huyết áp, suy thận, làm tiêu đờm, giải độc, giải nhiệt, chữa di tinh. Cây Lan gấm dùng cả cây tươi hoặc khô sắc uống. Liều dùng trong ngày khoảng 20 gr tươi hoặc 5 gr khô. Dùng ngoài: cả cây tươi giã nát đắp chỗ vết thương sưng đau.

Một số bài thuốc chữa bệnh từ cây Lan kim tuyến:

Bài thuốc chữa thần kinh suy nhược, mất ngủ: 25 gr lan gấm, 12 gr hoa nhài, 10 gr hoa thiên lý, 8 gr tâm sen, 8 gr ngưu tất, 15 gr mạch môn, 10 gr huyền sâm, 20 gr quyết minh tử, 8 gr cam thảo đất, 12 gr hoài sơn, sắc uống. Mỗi ngày sắc 1 thang, chia làm 3 lần trong ngày, dùng 3 – 5 thang.

Bài thuốc chữa kém ăn: 25 gr lan gấm, 8 gr liên nhục, 6 gr sơn tra, 5 gr trần bì, 20 gr huyền sâm, 5 gr quyết minh tử, 10 gr hoài sơn, sắc uống. Mỗi ngày sắc 1 thang, chia làm 3 lần trong ngày, dùng 5 – 7 thang.

Bài thuốc chữa ho khạc ra máu: 30 gr lan gấm, 15 gr ngưu tất, 15 gr quyết minh tử, 20 gr hoài sơn, 20 gr huyền sâm, 25 gr mạch môn, sắc uống. Mỗi ngày sắc 1 thang, chia làm 3 lần trong ngày, dùng 5 – 7 thang.