Tên Việt Nam: CÂY XOAN TA

Tên khoa học: Melia azedarach

Họ: Meliaceae

I. Đặc điểm hình thái

- Cây gỗ cao 20 - 25 m, thân thẳng, tán thưa. Vỏ ngoài màu nâu xám, trơn. Cành non có lông.

- Lá kép lông chim lẻ 2 – 3 lần, mọc cách. Lá nhỏ hình trứng hay hình mũi mác. Cuống lá có lông.

- Cụm hoa hình chùy mọc ở nách lá, hoa đều, lưỡng tính.

- Quả hạch, vỏ ngoài nạc, vỏ trong hóa gỗ, quả có 4 – 5 ô, mỗi ô chứa 1 hạt.

II. Phân bố địa lý

- Cây phân bố ở Việt Nam, Trung Quốc, Lào, …. Ở Việt Nam cây mọc hầu hết các địa phương từ Bắc đến Nam, từ đồng bằng đến miền núi.

- Xoan ta là cây ưa sáng, tái sinh rất mạnh trên các nương rẫy. Ưa khí hậu nhiệt đới gió mùa nóng và ẩm.

III. Giá trị kinh tế

- Gỗ có lõi màu hồng nâu xám, dác màu hồng nâu nhạt, hơi vàng có sọc nâu, vòng năm dễ nhận nhờ gỗ mạch vòng.

- Gỗ nhẹ và mềm khá bền, ít bị mối mọt và mục. Dùng làm nhà, đóng đồ gia dụng. Hạt ép dầu. Vỏ thân làm thuốc.

IV. Một số thông số kỹ thuật

- Nơi thu hái: Hà Nội, Tuyên Quang.

- Phương thức bảo quản:

+ Bảo quản khô mát ở nhiệt độ 5 - 10oC, sau 1 năm tỷ lệ nảy mầm suy giảm không đáng kể, phương thức này có thể duy trì sức nảy mầm của hạt 1 – 2 năm.

Không để hạt nơi ẩm, thấp, dễ thấm nước.

- Khối lượng 1.000 hạt khoảng  450 gram.

- Số hạt/1 kg khoảng 2.200 hạt

V. Kỹ thuật gây trồng

1. Thu hái, chế biến và bảo quản hạt giống

- Thu hái hạt giống trên những cây mẹ từ 10 tuổi trở lên. Cây mẹ được chọn phải có hình dáng đẹp, thân thẳng, chiều cao dưới cành từ 6 m trở lên, tán lá đều, không sâu bệnh, cụt ngọn, cây có sức sinh trưởng khá, chỉ thu hái những quả đã chín. Dấu hiệu nhận biết quả đã chín: Vỏ quả thường chuyển từ màu xanh sang vàng, thịt quả mềm, nhân màu trắng.

- Quả sau khi thu hái đem về phải chế biến ngay. Tiến hành phân loại quả, những quả chưa chín được ủ lại thành từng đống từ 2 – 3 ngày cho quả chín đều, đống ủ không cao quá 50 cm và phải thông gió, mỗi ngày đảo lại 1 lần. Khi quả chín đem ngâm trong nước lã, chà hết lớp vỏ hạt, đãi lấy hạt sạch, rửa lại trong nước sạch, rải đều phơi dưới nắng khi hạt đã khô cho vào bảo quản. Không phơi quả trên nền xi măng; chỉ phơi trên vải, cót, nong, nia, ….

2. Tạo cây con

2.1Làm đất gieo

Chọn đất cát pha nhẹ, mịn, kích thước hạt dưới 2 mm, mặt luống rộng 1m, gờ luống cao 15 – 20 cm, chân luống rộng 1,2m. Sau khi san phẳng mặt luống, tưới nước cho đất đủ ẩm để gieo hạt. Khử trùng đất trước khi gieo hạt 1 ngày bằng Benlat (6g Benlat hòa tan trong 10 lít nước phun đều cho 100 m2) hoặc Captan (4 thìa Captan hòa trong 5 lít nước) để phun lên đất.

2.2 Xử lý hạt giống

Hạt giống trước khi gieo được ngâm trong thuốc tím (KMnO4) nồng độ 0,05% trong 10 phút, sau đó vớt ra rửa sạch và ngâm hạt vào nước ấm 45oC trong 8 giờ, sau đó cho hạt xuống hố, phủ đất lên trên một lớp dày 10cm rồi chất rơm hoặc cỏ khô lên trên và đốt sau đó tưới nước giữ ẩm, khi hạt nứt nanh đem gieo.

2.3 Chuẩn bị bầu đất

Dùng túi bầu PE 10 x 15 cm đựng hỗn hợp ruột bầu, thành phần ruột bầu gồm 80% đất tầng AB + 20% phân hữu cơ đã hoai (phân chuồng, phân xanh, phân rác). Đất làm ruột bầu được đập sàn nhỏ trộn đều với phân và tiến hành đóng bầu. Bầu đất đóng xong được xếp đứng, thẳng hàng theo từng luống có chiều rộng 0,8 – 1 m, chiều dài tùy ý, khoảng cách giữa 2 luống là 0,4 m.

2.4 Gieo hạt

- Gieo hạt vào bầu đất đã được chuẩn bị sẵn, gieo vào mỗi bầu 1 hạt, sau đó lấp một lớp đất mịn vừa kín hạt. Mỗi hạt sau này có thể mọc lên 3 – 4 cây do vậy phải tỉa bớt, mỗi bầu chỉ để lại 1 cây tốt nhất, có thể chọn những cấy tốt cấy vào những bầu hạt không mọc, chỉ cấy cây khi còn nhỏ (khoảng 2 tháng tuổi), cây cao dưới 15 cm.

- Hoặc gieo hạt trên luống, khi cây mạ đạt chiều cao từ 10 – 15 cm thì nhổ cấy vào bầu.

2.5 Chăm sóc cây con

Luôn đảm bảo cho cây đủ ẩm trong 03 tháng đầu, mỗi ngày tưới 3 – 4 lít/m2/1 lần, 15 ngày làm cỏ phá váng 1 lần và  tưới nước phân chuồng hoai hoặc phân NPK pha loãng 1%. Nếu cây bị vàng còi hoặc bạc lá dùng sulphát đạm và supe lân để tưới cho cây, pha nồng độ 0,1% - 0,2% tưới 2,5 lít/m2 hai ngày tưới 1 lần, sau khi tưới nước phân phải tưới rửa sạch bằng nước lã.

Phòng trừ bệnh thối cổ rễ cho cây con bằng dung dịch Booc đo 1% họăc thuốc Benlate (1g/1lít) phun đều trên mặt luống. Nếu bệnh xuất hiện pha nồng độ 6g/10 lít nước phun cho 100 m2, tuần hai lần, phun liên tục trong 2 – 3 tuần.

Thời gian nuôi cây trong vườn ươm từ 3 - 4 tháng, cây có chiều cao 35 - 40 cm, đường kính cổ rễ  3,5 – 4,0 mm thì đem xuất vườn.

2.6 Phòng trừ sâu bệnh

Cây con ở giai đoạn vườn ươm phải được thường xuyên chăm sóc, làm sạch cỏ để tránh sâu, bệnh gây hại. Để ngăn ngừa nấm hại, dùng Boocđo nồng độ 1% phun đều lên trên mặt lá với liều lượng phun 1 lít/4m2, 2 tuần/1 lần.

Khi phát hiện nấm bệnh thì tưới dung dịch boocđo 1% hay COC 85 liều lượng 25 gram/1 - 2 bình 8 lít, phun sương đều trên mặt lá với liều lượng phun 1 lít/4m2, 10 – 15 ngày phun 1 lần, liên tục 2 – 3 lần liền. Nếu sâu ăn lá hoặc một số côn trùng khác có thể dùng Bassa 50ND pha 1/400 – 1/600 hoặc dùng Methyl parathion 0,1% để phun. Nên phun thuốc vào buổi chiều. Sau khi phun thuốc 2 – 3 giờ thì tưới lại bằng nước sạch.

TIN TỨC KHÁC :