Để tìm đầu ra cho chuối thương phẩm, ông Nguyễn Thanh Ngân (75 tuổi, ngụ xã An Minh Bắc, huyện U Minh Thượng, Kiên Giang) đầu tư hơn 1,4 tỷ đồng mua xe tải chở chuối, bắp chuối lên TP.HCM bỏ sỉ cho chợ đầu mối.

Kiên Giang hiện có hơn 1.500ha đất trồng chuối, trong đó hơn 90% diện tích nằm ở huyện U Minh Thượng. Dù gặp không ít khó khăn khi giá chuối sụt giảm, đầu ra chưa ổn định, nhưng với sự tìm tòi hợp lý, những người nông dân gắn bó với cây chuối vẫn tìm ra hướng đi hiệu quả.

Cây chuối khai phá đất phèn 

Năm 1992, tỉnh Kiên Giang có chủ trương bảo vệ, khôi phục rừng tràm nguyên sinh và hình thành vùng đệm U Minh Thượng với quy mô gần hơn 14.000ha thuộc 2 xã An Minh Bắc và Minh Thuận (U Minh Thượng). Gần 3.500 hộ được Nhà nước cấp đất, cho vay tiền làm vốn sản xuất.

Người dân xã An Minh Bắc (U Minh Thượng) đang thu hoạch chuối. Ảnh: NQ.

Năm 1994, ông Lý Văn Tình (73 tuổi) về ấp Kinh 5, xã An Minh Bắc. Thời điểm đó, người dân bắt tay vào khai thác đất đai trong điều kiện vô cùng khó khăn, đất gần như chỉ có lau sậy, chỉ làm được 1 vụ lúa vừa đủ gạo ăn vì phèn.

Để tìm hướng ra, nhiều người quyết định tìm đến cây chuối, loại cây có thể chịu được đất phèn.

Vào những năm 2011-2015, với 2 bờ chuối xiêm, mỗi cử thu hoạch cách nhau chỉ 2 tuần, vợ chồng ông Nguyễn Hoàng Nam (59 tuổi) ngụ ấp Kinh 5, thu được 2.700 nải chuối, bán với giá 5.000 đồng/nải, thu về khoảng 15 triệu đồng. Đó là chưa kể tiền bán lá chuối, bắp chuối, cá đồng dưới mương dọc theo liếp chuối mang về vài chục triệu đồng.

Nhờ đó, ông Nam cất được căn nhà tường khang trang trị giá gần 300 triệu đồng. Ông Nam nói: “Trồng chuối sống khỏe lắm, giá chuối từ 2.500 đồng/kg cũng cho thu nhập khoảng 90 triệu đồng/ha/năm. Con cái học hành, mua sắm xe cộ cũng nhờ chuối”.

Về ấp An Hòa, xã An Minh Bắc, chúng tôi gặp bà Đỗ Thị Tua đang thu hoạch chuối trong vườn. Bà Tua kể: “Hồi mới được cấp đất, làm lúa vụ đầu tiên còn có gạo ăn, vụ kế thất trắng vì phèn tấn lên. Khó khăn quá nhiều hộ nản bỏ đi, vợ chồng tôi động viên nhau quyết tâm bám trụ”.

Nông dân thu hoạch bắp chuối trong vườn. Ảnh: NQ.

Vợ chồng bà Tua trồng chuối xiêm xen rau cải trên liếp, từ đó kinh tế gia đình bà dần cải thiện. Sau 25 năm về với cùng đất mới, hiện vợ chồng bà Tua thu về hơn 100 triệu đồng/năm từ 2ha chuối.

Trồng chuối trên vùng đất phèn giúp nhiều hộ khá lên, cây chuối mang lại thu nhập khá cho nhiều gia đình ở vùng đệm U Minh Thượng. Cũng từ đó, diện tích trồng chuối ngày càng nhiều lên. Năm 2008, toàn vùng đệm U Minh Thượng có 268ha chuối, đến năm 2016, diện tích này tăng lên 1.561ha.

Theo ông Phạm Duy Tân – Phó trưởng Phòng NNPTNT huyện U Minh Thượng, chuối là loại dễ trồng, phù hợp với thổ nhưỡng vùng đệm U Minh Thượng, ít sâu bệnh, chi phí đầu tư không đáng kể nên cho thu nhập khá. Với diện tích hơn 1.400ha, huyện cung ứng cho thị trường gần 50.000 tấn chuối mỗi năm. Tuy nhiên, do không có nhà máy chế biến, toàn bộ chuối bán chủ yếu cho thương lái và giá cũng trồi sụt làm người trồng chuối đứng ngồi không yên.

Đến tháng 4/2019, diện tích cây chuối vùng đệm giảm 152ha so năm 2017 do giá chuối giảm. Theo người dân, giá chuối bắt đầu giảm từ giữa năm 2017, chuối tại vườn chỉ còn 1.800 đồng/nải.

Sắm xe tải chở chuối bán

Để gỡ khó cho bài toán giá chuối bấp bênh, ngành nông nghiệp địa phương đã tích cực vận động người dân áp dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật chuyển đổi từ mô hình độc canh cây chuối sang các mô hình kết hợp phù hợp từng vùng quy hoạch, giúp người dân tăng thu nhập trên cùng diện tích.

Giá chuối xiêm sau thời gian rớt giá, hiện đã quay trở lại mốc 5-6 ngàn đồng/nải. Bà con tiếp tục cải tạo, chăm sóc, trồng mới vườn chuối sau thời gian dài thất thu.

Ông Ngân dẫn khách tham quan quy trình phơi chuối khô tại gia đình. Ảnh: NQ.

Con trai ông Ngân cũng sắm xe tải để vận chuyển chuối của gia đình và chở thuê cho hàng xóm. Ảnh: NQ.

Mới đây, xã An Minh Bắc đã vận động người dân tham gia Hợp tác xã trồng chuối, làm tiền đề liên kết doanh nghiệp sản xuất, tiêu thụ, chế biến tại địa phương.

Để tìm đầu ra cho chuối thương phẩm, ông Nguyễn Thanh Ngân (75 tuổi), ngụ ấp An Hòa, xã An Minh Bắc đầu tư hơn 1,4 tỷ đồng mua xe tải chở chuối, bắp chuối lên TP.HCM bỏ sỉ cho chợ đầu mối. Cách vài ngày, ông Ngân lại đem hơn 6 tấn chuối, bắp chuối đi tiêu thụ, chuyến về lại chở hàng hóa về cho các chợ trong huyện.

Sau 5 năm cật lực làm lụng, số tiền 780 triệu đồng vay ngân hàng để mua xe sắp trả dứt. Ông Ngân cho biết sẽ mua thêm 1 xe tải nữa, vì hiện có thêm nhiều mối đặt hàng.

Con dâu ông Ngân kiếm được thu nhập khá từ các sản phẩm từ chuối. Ảnh: NQ.

Tận dụng nguồn chuối tại địa phương, ông Ngân còn ép chuối phơi khô, chuối ngào đường, kẹo chuối. Nhanh nhẹn lại khéo tay nên mỗi ngày chị Hồ Thùy Trang (33 tuổi, con dâu ông Ngân) có thể làm được 30kg chuối khô, bán với giá từ 20-25 ngàn đồng/kg.

Mời chúng tôi nếm thử món chuối xanh ngào mè, ông Ngân nói: “Đây là món chuối ngào do con dâu tôi làm, cùng với chuối khô, kẹo chuối, hiện chuối ngào được các đại lý bánh kẹo tại Phú Quốc (Kiên Giang), TP.HCM đặt hàng liên tục”.

Không chỉ có gia đình ông Ngân, vùng đệm U Minh Thượng còn nhiều hộ khác cũng có cách đa dạng sản phẩm tại nhà, vừa tận dụng nguồn nguyên liệu sẵn có tại địa phương, vừa tạo thêm thu nhập lúc nhàn rỗi.