Ở xã Lê Lợi, huyện An Dương, ông Chinh là một trong những điển hình nông dân sản xuất giỏi trong nhiều năm nay. Vốn làm nghề thu mua chè từ Thái Nguyên buôn về Hải Phòng, nhưng vì say mê ong mật, ông Chinh thường theo người dân địa phương vào rừng chịu khó quan sát, học hỏi kỹ thuật nuôi ong. Để theo đuổi niềm đam mê, ông bỏ hẳn nghề buôn chè, chuyển sang gắn bó với con ong mật.

Từ số vốn 900.000 đồng để mua 3 đàn ong ban đầu, ông tự nhân giống lên hàng trăm đàn. Hằng năm, ông duy trì 200 đàn ong cho mật và tạo thêm 70-80 đàn ong giống cung cấp cho những người nuôi ong.

Nhờ say mê tìm tòi, học hỏi, ông Chinh trở nên rất “mát tay” tạo ong chúa để nhân giống đàn ong. Ông chia sẻ cách tạo ong chúa. Đầu tiên lấy sáp của ong non, nấu cách thủy rồi dùng khuôn tạo thành hình núm. Đặt núm này vào tổ ong rồi cấy ấu trùng ong chúa lần thứ nhất, sau một ngày lại cấy ấu trùng lần thứ 2. Sau khoảng 10 ngày sẽ nở thành ong chúa. Việc cấy ấu trùng hai lần giúp tạo ra ong chúa to, khỏe, đẻ nhiều trứng và tỷ lệ trứng được thụ tinh cao (mỗi ngày ong chúa này sản xuất 700-900 trứng).

Ông Chinh đang kiểm tra một đàn ong mật. Ảnh: Nông nghiệp Việt Nam

Khi đàn ong phát triển đông lên, ông chủ động tạo thêm ong chúa mới để chia tách đàn. Cũng có khi ong chúa đẻ nhiều, đàn ong trở nên đông đúc, nguồn thức ăn dư thừa thì đàn ong tự xây mũ chúa mới để chia đàn một cách tự nhiên. Tuy nhiên cũng có khi đàn ong có thêm chúa mới khi chưa đủ điều kiện thì phải hủy ngay ong chúa mới để tránh chia đàn thành hai đàn đều yếu kém, sẽ không khai thác được mật. Vì thế, cần luôn chú ý theo dõi, kiểm tra đàn ong xem tình trạng ong chúa còn, mất hay có thêm chúa mới; chúa khỏe hay yếu, đẻ trứng ra sao… Song song đó phải nắm rõ bệnh thường gặp ở ong là thối ấu trùng, ấu trùng teo đi, chúa đẻ ra trứng nhưng trứng không nở… để cần có cách xử lý hiệu quả, kịp thời. 

Khi nguồn hoa tại chỗ không đủ cho ong lấy phấn làm mật nên quanh năm ông Chinh phải gửi ong đến những nơi có nhiều hoa. Mùa xuân nào ông cũng bận rộn rong ruổi theo những mùa hoa để gửi mấy trăm đàn ong đến các vườn hoa xa xôi kiếm mật. Vì thế, khắp đất Hải Phòng, mùa nào có nhiều hoa nở, ông đều biết rất rõ. Khi xuân mới sang, sắp vào mùa thu hoạch chính, ông lại cho những thùng ong lên xe máy, mỗi chuyến chằng buộc đến 9 - 10 thùng, cứ thế chở đến các vườn hoa.

Mùa hoa vải, hoa nhãn, ông đưa ong đến xã Bát Trang (huyện An Lão), xã Tràng Duệ, Quốc Tuấn (huyện An Dương). Hết mùa hoa vải, nhãn, ông dẫn ong về Thủy Đường, Lập Lễ (huyện Thủy Nguyên) hút mật hoa bạch đàn, hoa sú vẹt… Đến tháng 9, ong lại về Bát Trang (An Lão) vào mùa hoa táo. Gửi những thùng ong ở đó, cứ vài ngày ông lại đến kiểm tra một lần. Cuối năm, hết mùa hoa táo, ông đưa đàn ong về làm ong giống để sang xuân khai thác mật.

Vụ mật chính vào mùa xuân, mỗi đàn ong cho 7-8 lít mật. Nếu trời nắng đẹp, đàn ong mỗi tuần cho khai thác mật một lần. Những mùa hoa khác, ong cho mật ít hơn. Trung bình mỗi năm, ông Chinh thu trên 1.000 lít mật ong. Ông thu hoạch đến đâu, bán hết veo đến đấy, giá bán lẻ cũng như bán buôn là 250.000 đồng một lít.

Khi được hỏi về mật lấy từ ong chỉ chuyên ăn đường, ông Chinh giải thích, chỉ cho ong ăn thêm đường vào mùa đông rét mướt có ít hoa hoặc trời mưa gió, ong không thể đi lấy mật được. Việc cho ong ăn đường này giúp ong tồn tại chứ không phải để khai thác mật. Mật từ đàn ong chuyên ăn đường sẽ nhanh chóng kết thành váng đường, mật không thơm, kém dinh dưỡng, tác dụng chữa bệnh hạn chế…

Ông Chinh mở rộng từ nuôi ong lấy mật sang hươu sao lấy nhung. Ảnh: Nông nghiệp Việt Nam

Không chỉ phân phối mật, ông Chinh còn bán đàn ong giống và cả sữa ong chúa. Từ một số vốn nhỏ xấp xỉ một triệu đồng, cùng với nỗ lực miệt mài, sau một vài năm ông Chinh đã có một cơ nghiệp riêng và tiếp tục đầu tư nuôi hươu sao để lấy nhung.

Năm 2007, ông Chinh bỏ ra 50 triệu đồng mua 5 con hươu gồm 3 con cái, 2 con đực. Hai năm sau, ông thu hồi được vốn và bắt đầu có lãi. Ông nhân đàn lên liên tục, đến nay đàn duy trì 30 con và hằng năm bán nhiều hươu giống.

Ông Chinh thuộc lòng tính nết từng con trong đàn, con này hiền lành, con kia dữ tợn, con khác lại hay ghen. Chiều chiều, ông lại đi kiếm thức ăn cho hươu, từ cỏ lá trong vườn, ngoài đồng; vỏ mít, vỏ dứa ngoài chợ. Ông ngăn riêng chuồng hươu đực, hươu cái. Hươu đực để lấy nhung, hươu cái để sinh sản. Khoảng tháng 5-7, hươu cái vào mùa động dục thì chủ nhân chọn con đực tốt nhất trong đàn, thả vào chuồng hươu cái để phối giống. Mỗi năm một con hươu cái sinh được một hươu con.

Việc cắt nhung hươu là một kỹ thuật khó. Theo ông Chinh, nếu cắt không đúng cách, hươu khó phục hồi để lấy giống về sau. Hằng năm, đàn hươu của ông cho 15kg lộc, giá bán 20 triệu đồng/kg, đều được khách đặt hàng từ trước. Trong đàn, có con cho 900 gram lộc nhung/lần, lại có con mọc lộc 2 lần trong năm.

Với việc bán hơn 1.000 lít mật ong, bán 70-80 đàn ong giống và sữa ong chúa cùng 15kg lộc nhung mỗi năm, ông Chinh thu về khoảng 600 triệu đồng. Không giấu nghề, ông còn dạy kỹ thuật nuôi ong và hươu miễn phí cho những người có nhu cầu. Nhiều năm qua, ông liên tục được chính quyền địa phương, Hội Nông dân huyện và thành phố bầu chọn là hộ sản xuất kinh doanh tiêu biểu.