A. Sơ lược về cây Điều

I. Tổng quan về cây Điều  

   Tên khoa học:Anacardium ocidentale        

   Cây điều thuộc họ xoài, thuộc lớp cây hai lá mầm, có nguồn gốc từ Brazil, cây điều có tên tiếng anh là: cashew, cashew nut, cashew apple, cashewkernel.         

Theo số liệu của hiệp hội cây điều Việt Nam, sản xuất hạt điều của thế giới niên vụ 2000-2001 thì Ấn Độ là nước có sản lượng cao nhất 425.000 tấn, Brazil là 200.000 tấn, trong đó Việt Nam đạt 140.000 tấn.       

   Hiện nay sản lượng hạt điều trên thế giới đạt >1 triệu tấn/năm. Nhân hạt điều chủ yếu dùng để sản xuất snach(60%), số còn lại phần lớn dùng để sản xuất bánh kẹo. Dầu vỏ hạt điều CNSL (cashew nut shell liquid), vỏ hạt điều dùng làm bố thắng, lớp phủ cho bộ phận ly hợp, xử lý hóa học để tạo ra các loại sơn, vecni, các loại nhựa, chất dẻo.       

   Ở Việt Nam, cây điều được đưa vào trồng ở miền Nam Việt Nam từ thế kỷ 18, mãi đến 1975 khi cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước thắng lợi. Cây điều chính thức là cây trồng trong danh mục được trồng lại trong các khu rừng bị phá hoại bởi bơm đạn. Cuối thập niên 90 diện tích ở Việt Nam là 250.000 ha. Đông Nam bộ năm 1997 là 149.000 ha, trong đó Đồng Nai là 35.000 ha, Bình Dương-Bình Phước là 82.000 ha, Tây Ninh là 10.000 ha, Bà Rịa-Vũng Tàu là 20.000 ha.       

   Hiện nay thị trường hạt điều của Việt Nam là Hoa Kỳ, Trung Quốc, Úc, Anh, và Hà Lan.

II. Đặc điểm thực vật của cây điều (đào lộn hột)         

   Cây điều thuộc loại cây gỗ thường xanh, cao 8 – 12 m, đất xấu cây cao không quá 6m, khi chínquả có màu đỏ hoặc vàng.

    + Thân: mọc tốt ở những nơi có ánh sáng mạnh, đầy đủ ánh sáng cành sẽ phát triển đều đặn và tạo thành một tán hình ô.       

    + Rễ: rễ cọc vừa có hệ rễ ngang, rễ cọc có thể đâm sâu xuống đất xuống đất để hút nước ngay cả khi mùa khô kéo dài 5-6 tháng.       

   + Lá: lá thường tập trung ở đầu cành, lá đơn, nguyên, mọc so le, gân lá hình mạng, khi non lá màu xanh nhạt hoặc đỏ, già có màu xanh đậm.       

    + Hoa: Thường kết thúc mùa mưa bước sang mùa khô là lúc cây điều bắt đầu trổ hoa, cùng lúc ra cả hoa đực và hoa lưỡng tính, có từ 200- 1600 hoa. Thời gian trổ hoa thường kéo dài khoảng 85 ngày qua 3 pha rõ rệt:

     - Pha đực thứ nhất kéo dài 2,4 ngày (19-100% là hoa đực)         

     - Pha hỗn hợp kéo dài 69,4 ngày (0 – 60% là hoa đực,0 – 20% là lưỡng tính).         

     - Pha đực thứ hai kéo dài 13 ngày (0-67% là hoa đực).         

   Nhìn chung trong một chùm hoa, hoa đực chiếm tới 96%, hoa lưỡng tính thay đổi từ 0,45- 24,9%.         

   Tỉ lệ hoa lưỡng tính và hoa đực là 1:6, hoa lưỡng tính đậu quả đến chín là 10,2%.         

   Mỗi loại hoa chỉ có một nhị lớn là có thể thụ phấn, còn tất cả còn lại là bất thụ (nhị giả).         

   Vòi nhụy có chiều dài khoảng 1cm thường cao hơn nhị lớn.         

Thụ phấn và đậu quả: hoa đực nở trước hoa lưỡng tính, phụ thuộc vào nhiệt độ môi trường, thời gian từ 9 – 11h xem như là cao điểm của nở hoa và thu phấn. Trời nóng nhất trong ngày, hoa nở nhanh và có cơ may tự thụ cao, mưa rào xem như thất bại. Noãn sẽ tạo thành nhân hạt, bầu nhụy tạo thành vỏ bao nhân, cuống, đế hoa tạo thành quả giả.

Thời gian phát triển trung bình đối với hạt và trái điều 

   Quá trình từ thụ phấn đến chín hoàn toàn của điều thường khoảng 65 ngày. Trong điều kiện tự nhiên mỗi chùm hoa có khoảng 7,97 -26,59% số hoa lưỡng tính tạo thành quả. Quả đã đậu thì số bị rụng non ở giai đoạn đầu chiếm rất lớn 34,05 – 84,5%.           

Hạt điều: vỏ có ba lớp

   -         lớp 1:nhẵn bóng xám

   -         lớp 2:dày nhất, xốp, chứatinh dầu, chống côn trùng

   -         lớp 3: cứng như đá         

  Nhân: lipid chiếm hơn 4o% trọng lượng và prôtêin khoảng 20%         

   + nhân:20-25%         

   + vỏ lụa:2-5%         

   + dầu vỏ 18-23%         

   + vỏ:45-50%         

   Một tấn hạt điều thường sản xuất được trung bình 220kg nhân hạt điều và từ 80-200kg dầu vỏ tùy dung môi để ly trích.

Vườn cây điều

III.  Yêu cầu sinh thái của cây Điều          

   Cây điều phát triển tốt ở nhiệt độ cao, ưa độ cao 0-600m so với mặt biển. Nhìn chung độ cao nơi trồng điều so với mặt biển càng lớn thì cây sinh trưởng càng chậm, năng suất càng giảm.         

  Lượng mưa: 800-1500 mm/năm, trãi đều trong 6-7 tháng và một mùa khô kéo dài từ 5-6 tháng trùng vào mùa cây đều ra hoa kết quả. Cây điều rất thích hợp với kiểu khí hậu hai mùa mưa, khô rõ rệt. Mưa nhiều hay ít cũng đều ảnh hưởng đếncây điều. Mưa nhiều làm cây chậm sinh trưởng và sản phẩm kém chất lượng, bị ký sinh trùng tấn công nhiều. Mưa ít làm cho cây ra trái bất thường.         

   Lượng mưa các tháng 10, 11 và 12 ảnh hưởng rất lớn đến việc thu hoạch sớm, trung bình hay thu hoạch muộn. Nếu lượng mưa trung bình mỗi tháng 220 mm sẽ cho năng suất cao, ngược lại nếu lượng mưa trung bình tháng 11 nhiều hơn sẽ cho kếtquả ngược lại ở những cây ra hoa sớm vào tháng 11.         

   Cây đòi hỏi mùa khô kéo dài ít nhất 4-5 tháng.         

  Nhiệt độ: Cây điều phát triển tốt trong điều kiện nhiệt độ 24-280C, nhiệt độ tối đa trung bình cây còn khả năng chống chịu là 380C.         

   Trong giai đoạn sản xuất của cây nhiệt độ thấp ảnh hưởng đến sự ra hoa. Thời kỳ quả phát triển, nhiệt độ lớn hơn 400C sẽ gây rụng hoa, quả. Cây điều non thường rất mẫn cảm với nhiệt độ thấp, cây trưởng thành thì có thể chịu được nhiệt độ ở 00C.   

  Ánh sáng: Điều là cây ưa sáng, thường sản xuất trong mùa khô, khoảng  2000 giờ nắng/ năm.         

  Ẩm độ tương đối: Cây thích hợp với ẩm độ tương đối của không khí 665-80%, trong mùa ra hoa của cây độ ẩm nàythấp sẽ thuận lợi cho cây.         

  Gió: Các nước trồng điều nhiều, khu vưc trồng điều chủ yếu của họ nằm gần biển, phơi ra gió.         

   Cây điều phần lớn thụ phấn chéo và được phát tán nhờ gió, tốc độ gió thích hợp 2-25 km/h. Gió mạnh sẽ làm rụng hoa, tăng bốc thoát hơi nước làm mất cân bằng sinh lý. Gió mặn (có chứa muối) dẫn đến các mầm và lá non bị cháy nắng.

   -         Khô trong suốt thời kỳ ra hoa thì sự kết quả rất tốt

   -         Nhiều mây trong suốt đợt ra hoa làm cho hoa bị khô héo do nhiễm bọ xít chè.

   -         Mưa nặng hạt trong lúc ra hoa gây hại cho sản xuất

   -         Nhiệt độ cao ở giai đoạn quả non (hòn bi) sẽ gây rụng quả.

   -         Điều phát triển tốt hơn khi thời gian khô hạn ngắn hơn.         

  Đất: Cây điều có thể phát triển được trên các loại đất cát rời, đất bồi, đất có chứa sắt, đất feralit.         

   Cây chỉ sinh trưởng tốt trên đất xốp, sâu, thoát nước tốt pH từ 4,5 – 6,5. Cây điều thường bị ảnh hưởng bởi các tác nhân về lý tính hơn là hóa tính.         

   Ở Việt Nam rất nhiều vùng đất có thể thích hợp cho việc phát triển của cây điều như:         

   - Đất cát đỏ ở ven biển Bình Thuận.

   - Đất cát trắng bờ biển duyên hải Nam Trung bộ.

   - Đất xám phù sa cổ (Đông Nam bộ chiếm diện tích lớn nhất)

   - Đất badan thoái hóa (Các tỉnh ở Tây Nguyên).

   Tất cả những loại đất này phần lớn là đất trống, đồi núi trọc cần phải được phủ xanh nên rất thuận lợi cho các kế hoạch mở rộng diện tích trồng điều.

B. Kỹ thuật chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh trên cây điều

 I. Kỹ thuật chăm sóc vườn điều sau thu hoạch         

   Để vườn điều đạt năng suất cao, phẩm chất tốt bà con cần làm hai đợt và theo những bước sau:         

     Đợt 1: khoảng đầu mùa mưa, khoảng vào giữa tháng 4-5 âm lịch.         

     Đợt 2:vào khoảng tháng 8 âm lịch

  1. Dọn vệ sinh vườn

   Cắt bỏ những cành khô, cành sâu bệnh, cành mọc lòn trong tán không có khả năng mang trái, tọa vườn cây thật thông thoáng.           

  Chú ý:Không cát cành vào mùa mưa để tránh nấm bệnh xâm nhập qua vết cắt tỉa.

  2. Bón phân tưới nước giúp cây phục hồi

     Bón 2-3 kg Phân hữu cơ sinh học Thiên Minh Tổng Hợp/cây + với 2-4 kg NPK 16-16-8 hoặc 20-20-15/cây               

      Cách bón: Đào hốc hoặc xẽ rãnh theo đuờng kính tán cây để bón rồi lấp đất lại. Nếu không có mưa cần tưới để cho phân tan cây dễ hấp thu.

  Chú ý: Sau khi bón phân khoảng 20 ngày (đợt 2) cây sẽ đâm đọt lá mới. Đây là giai đoạn mà cây bị nhiều sâu bệnh hại tấn công đọt lá non, đặc biệt là vào giai đoạn cuói mùa mưa.

  Sâu hại : Bọ xí muỗi (muỗi chè), bọ trĩ, sâu đục noãn,… dùng các loại thuốc Supracide, Sago Super, Confidor,…

  Bệnh hại: Thán thư, phấn trắng,.. sử dụng các loại thuốc Antracol 70WP, Bavistin, Anvil 5SC,…     Ngoài ra cần kết hợp với phân bón lá Rong biển Trân Vàng để đảm bảo nguồn dinh dưỡng vi lượng cho cây.

II. Kỹ thuật xử lý rụng lá điều

   Để cây ra nhiều hoa và đậu trái đồng lọt chúng ta cần xử lý rụng lá điều. Khi lá bắt đầu rụng sinh lý khoảng được 5-10%số lá, bà con nên phun TM- SIÊU RỤNG LÁ ĐIỀU để giúp lá rụng đồng loạt. Với liều dùng 45g/ 10 lít nước(1kg pha cho 1 phuy 220 lít nước), phun ướt đều tán lá.    

   Lợi ích sau khi xử láy rụng lá:

     - Lá nhanh rụng và rụng đồng loạt         

    - Đọt non sẽ vươn ra mạnh, hoa ra sớm và nở đồng loạt.         

    - Hạn chế sâu bệnh ký sinh trên lá.         

    - Tiết kiệm chi phí đầu tư 

  Chú ý: Sau khi lá rụng nên gom lại thành đống nhỏ, cách nhau 5-6 m rồi đốt un khói (không có ngọn lửa) vào buổi sáng để xua đuổi bọ xít muỗivà côn trùng phá hai đọt non.

III. Kích thích cho cây điều ra hoa           

    Để cây ra hoa mạnh, nhiều hoa, bà con nên tiến hành phun thuốc kích thích vào những giai đoạn sau:         

     Lần 1: Khi đọt non có từ 5-7 lá

     Lần2: Khi tược hoa vừa nhú

  Cả hai lần phun theo công thức sau:         

     Phun TM-FITONIK + THUỐC SÂU VÀ BỆNH           

  Lần 3: khi tược hoa dài khoảng 7-10 cm         

     Phun TM- SIÊU VỌT HOA ĐIỀU + THUỐC SÂU VÀ BỆNH để phòng ngừa sâu bệnh tấn công.                

   Công dụng TM-SIÊU VỌT HOA ĐIỀU giúp cây:         

     - Phân hóa mầm hoa mạnh         

     - Tăng số hoa lưỡng tính tối đa         

     - Tược bông mập khỏe, vươn dài         

     - Tăng sức sống và khả năng thụ phấn cảu hạt phấn         

     - Tăng đậu trái         

   Phòng ngừa bọ xít muỗi, bọ trĩ, sâu đục nõn,…bà con có thể dùng luân phiên một trong các loại thuốc sau:Trebon 10EC, Sagon-super 20EC, confidor, Cymerin 25 EC,…         

   Phòng ngừa bệnh thán thư, phấn trắng,… bà con có thể dùng luân phiên một trong các loại thuốc sau: Bavistin, Ridomil M72WP, Anvil 5SC, Altracol 70WP,… 

IV.Hạn chế khô đen bông, chống rụng bông           

   Vào những ngày thời tiết thay đổi bất thường (ngày nắng nóng, đêm quá lạnh, mưa nắng bất thường) cây rất dễ dị hiện tượng khô đen bông và rụng bông.          Nếu những vụ điều trước chăm sóc tốt, có phun thuốc trừ sâu bệnh mà điều vẫn bị khô bông, rụng bông thì cần bổ sung ngay các chất vi lượng cần thiết. chỉ cần phun một lần vào lúc hoa sắp nở.

   -    Phun TM- DƯỠNG HOA ĐIỀU +Altracol 70WP, với dưỡng chất rong biển giúp điều mát hơn, cắt đứt cái nắng gay gắt và đêm lạnh giá, giúp cây luôn ổn định ẩm độ, hạn chế tác hại sương muối, phòng trừ nấm bệnh.

   -    Phun kết hợp với TM- SIÊU CANXI & TM-SIÊU BO  sẽ giúp khắc phục hiện tượng khô đen hoa, trái non do thiếu dinh dưỡng. Ngoài ra nhờ có Bo sẽ giúp chống hiện tượng rụngbông rất tốt.

V. Kỹ thuật xử lý cây điều đậu trái         

   Hằng năm, mặc dù cây ra hoa rất nhiều nhưng tỷ lệ đậu quả thấp. Trong điều kiện tự nhiên cây điều thường rất khó đậu trái, để cây đậu được nhiều trái bà con có thể xử lý như sau:

   Lần 1: khi chồi hoa vừa nhú 7-10 cm phun TM-SIÊU BO kết hợp với Antracol 70WP hoặc Anvil 5SC.           

   Lần 2: Khi cành hoa đã vươn dài hết cỡ, hoa nở lác đát         

   Lần 3: Khi kết thúc trổ bông mà sợi râu(vòi nhụy) còn tươi         

  Cả hai lần đều phun: TM- SIÊU BO + TM- SIÊU ĐẬU TRÁI ĐIỀU kết hợp với Antracol 70WP            

   Kết hợp tốt các lần trên sẽ giúp:

   -          Tăng chất lượng hạt phấn

   -          Tăng khả năng thụ phấn

   -          Giúp điều đậu nhiều trái hơn

   -          Phòng trừ được các bệnh thán thư, bệnh phấn trắng trên bông điều.

VI. Nuôi dưỡng trái và chống rụng trái non           

   Sau khi xử lý các công đoạn trên chắc chắn vườn điều sẽ có rất nhiều trái, nhưng để đạt năng suất cao thì hạt điều phải chắc và nặng ký.         

   Bà con cần phun thuốc nuôi dưỡng trái điều vào hai giai đoạn như sau:           

   Lần 1: Khi trái non bắt đầu hình thành (khi tượng trái) tiến hành phun TM-SIÊU BO+AGRO-CAS kết hợp với Antracol 70WP hoặc Anvil 5 SC .

   Lần2: Khi trái bằng đầu đũa đến trước lúc thu hoạch 15 ngày (cứ định kỳ 7-10 ngày phun lại một lần là tốt nhất).Từ lần này trở về sau chỉ cần phun TM-SIÊU LỚN HẠT ĐIỀU & TM-CANXI.

  Sử dụng sản phẩm này sẽ giúp:

   - Tăng lượng tinh bột và chất béo cho hạt         

   - Chắc hạt, nặng, tăng năng suất         

   - Chống méo, nhăn nhúm hạt điều         

   - Tăng chất lượng hạt điều         

  Chú ý: Sản phẩm AGRO-CAS được sử dụngcho mọi giai đoạn sinh trưởng của cây điều. 

C. Các biện pháp phòng trừ một số sâu bệnh hại trên cây điều 

I. Phòng trừ bệnh Bọ xít muỗi (Helopeltis antonii)           

   Nhận diện: Thân màu nâu đỏ dài khoảng 6-10 mm, rộng 1,5-2mm, đầu đen, ngực đỏ, bụng trắng, khi bay trông giống con muỗi nhà.

   Vị trí gây hại: chích hút nhựa trên chồi non, hoa và trái non. Nơi bị chích ứ nhựa ra có màu trắng trong, là môi trường thuận lợi cho nấm bệnh tấn công, vết chích biến thnhf màu nâu đen, sau đó các bộ phận này héo và khô, đôi khi khô cả chùm hoa, trái rụng nhiều, triệu chứng này rất giống bệnh thán thư.

  Bọ xít muỗi gây hại nặng từ cuối mùa mưa đến sau thu hoạch (trùng vào giai đoạn đâm chồi, ra hoa của cây điều). Bọ xít thường xuất hiện và gây hại vào lúc sáng sớm (6-8 giờ) và chiều mát 16-19 giờ.

   Phòng trị:

   -          Cắt tỉa tạo sự thông thoáng cho vườn.

  -          Thường xuyên kiểm tra vườn để phát hiện và có biện pháp phòng trừ kịp thời.

  -          Nếu thấy bọ xít muỗi xuất hiện bà con có thể sử dụng một trong các loại thuốc như: Dragon, Fastac 5 EC, Mappermethrin, Sec Saigon, Supracide, Trebon 10EC,…

   -          Thông thường chúng ta thường phun vào 4 đợt.

     ·         Đợt 1: Điều vửa chồi non.

     ·         Đợt 2: Điều vừa nhú hoa.

     ·         Đợt 3:Điều vừa tượng trái.

     ·         Đợt 4: Khi trái non bằng đầu đũa ăn.         

  Chú ý: Thuốc phun ở đợt 2 và 3 bà con nên cẩn thận vì nếu phun các loại thuốc nhũ dầu với liều lượng quá caon có thể gây hại cho hoa và trái non. Đồng thời những loạithuốc này cũng có thể gây hại cho các côn trùng có ích cần thiết cho việc thụ phấn và cả các loài thiên địch.

II. Phòng trừ bệnh Bọ trĩ

  1. Nhận diện:           

   Rất nhỏ, dài khoảng 1mm, màu vàng nâu, cánh có lông tơ(con non có màu vàng nhạt).          

   Con cái đẻ 30-50 trứng ở mặt dưới lá dọc theo các gân chính của lá non, trứng nở sau 4-5 ngày.

   Vòng đời ngắn khoảng 13-20 ngày nên nên mật số tăng rất nhanh vào đầu mùa khô.         

   Bọ trĩ cạp và hút nhựa cảu các bộ phận non, chúng hút nhựa hoa làm hoa khô và rụng, hiện tượng này cũng rất dễ nhầm lẫn với bệnh thán thư,…

  2. Phòng trị         

    Cắt tỉa càng tạo vườn thông thoáng

    Phun một trong các thuốc sau để phòng trị: Regent 800WG, Sago-super20EC, Actara, Confidor 700WG,…         

  Thời điểm phun:           

    Cuối mùa mưa, lúc điều bắt đầu ra đọt non (phun 1-2 lần)         

   Chuẩn bị ra hoa và vừa nhú hoa (phun hai lần)         

   Lúc hoa vừa đậu trái và trái lớn bằng đầu đũa ăn (phun 2 lần)         

  Chú ý: Tránh phun vào lúc hoa nở rộ sẽ ảnh hưởng đến khả năng thụ phấn của hoa. Phun thật nhuyễn, giọt thuốc ơhải trãi điều ở hai mặt lá.

III. Phòng trừ bệnh sâu đục thân (Xylotrechus quadripes)

  1. Nhận diện:

     Sâu trưởng thành là loài xén tóc màu nâu, chúng đẻ trứng vào các vết nứt trên vỏ cây (phần gốc cây). Sâu non đục vỏ cây, ăn mô vỏ, chúng lớn dần lên và ăn luôn cả vào phần gỗ làm cây chãy nhựa, lá héo, vàng và chết.         

  Sâu có vòng đời dài từ 8-10 tháng, phá hại quanh năm.

  2. Biện pháp phòng trị

    Vệ sinh vườn sạch sẽ , thông thoáng         

    Dùng biện pháp thủ công như dao, đục vào bắt nhộng và sâu non.         

    Pha Regent 0.3G với bùn loãng theo tỷ lệ 1:1 quét lên phần gốc cây từ 1m trở xuống vào đầu mùa khô.         

    Rãi Basudin 10H, Marshal 5G khoảng 50 g/gốc vào thời gian tháng 10-12 dương lịch.

IV. Phòng trừ bệnh thán thư (Colletotrichum gloeosporioides)

  1. Triệu chứng gây hại:           

    Nấm thường gây hại hầu hết các bộ phận non của cây         

   Vết bệnh có màu nâu đỏ, ở giữa có hình hạt đậu và phát triển như hình thoi, khi nhiều là cho vết bênh trên cây bị khô đen, hoa và quả non bị bệnh thì dễ bị rụng sớm hoặc không phát  triển đầy đủ.           

    Thường xuất hiện trong điều kiện âme độ cao và mưa nhiều hay lúc điều đang trổ hoa gặp sương mù dày đặc kèm theo nhiệt độ thấp (24-32oC),…  

  2. Biện pháp phòng trị           

    Thường xuyên thăm vườn và cắt bỏ những cành nhánh bị bệnh, gom lại và đem đốt.         

    Vệ sinh vườn thật thông thoáng để hạn chế sâu bệnh         

    Phun phòng trừ bọ xít muỗi trên vườn         

    Phun một trong các loại thuốc sau: Anvil, Antracol 70WP, Bavistin 50EC, Ridomil MZ 72 WP, Derosal 60WP… để phòng trrị bệnh.         

    Bệnh những đối tượng phổ biến trên bà con cũng cần lưu ý: bệnh phấn trắng, nấm hồng, sâu đục nõn, sâu đục trái,…         

Chú ý: Trong giai đoạn hoa đang nở nếu bệnh xuất hiện thì bà con phun thuốc Ảntacol 70 WP để ít ảnh hưởng đến hoa.

      Trong lúc phun thuốc phòng sâu bệnh bà con nên kết hợp với phân bón lá rong biển (nhãn hiệu trâu vàng) để tiết kiệm công và để đạt được năng suất cao.