Với người Dao, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái, cây quế không chỉ là cây thuốc quanh nhà mà còn là tài sản lớn của mỗi gia đình, lễ vật trong đám cưới.

Theo cụ Bàn Văn Lý, 80 tuổi, ở xã Viễn Sơn, huyện Văn Yên thì người Dao nơi đây chẳng ai biết đích xác cây quế đến với cuộc sống bà con từ khi nào. Song theo truyền thuyết thì trong một lần lên rừng săn bắn, một người thợ săn tên là Sơn Chàng thấy giữa rừng bạt ngàn có một loại cây hạt đen, rất nhiều chim, sóc ăn, ông nhặt nếm thử thấy vừa thơm, vừa cay; vò nát hạt bôi lên chân tay thấy côn trùng không đốt, vắt không cắn… ông bèn lấy hạt về trồng quanh bản làng.

Khi ấy, cuộc sống quá khó khăn nên bà con thường xuyên ốm đau, bệnh tật. Từ khi trồng được cây này, bà con đã cùng nhau tìm hiểu, pha chế vỏ và hạt thành nhiều loại thuốc để cứu giống nòi.

Đôi vợ chồng trẻ ở xã Viễn Sơn thăm nom rừng quế được bố mẹ chia cho.

Cũng theo cụ Lý, từ nhỏ lớn lên, cụ đã thấy những cây quế to có trong vườn nhà. Còn các bài thuốc dân gian từ quế, cụ và bà con trong vùng vẫn dùng đến tận ngày nay.

"Nhà nào cũng phải có ít dầu quế, dầu này nó hiệu nghiệm lắm. Chân, tay bị đứt chỉ cần lấy ít dầu quế bôi là không sợ nhiễm trùng", cụ Lý nói.

Những năm 1960 – 1965, ngoài làm thuốc, làm gia vị món ăn, vỏ quế còn bán được tiền. Vì thế, bà con người Dao trong vùng như xã Viễn Sơn, Đại Sơn, Mỏ Vàng, Quang Minh, Châu Quế Thượng… của huyện Văn Yên đã cùng nhau mở rộng diện tích trồng quế. Cây quế từ ấy lớn dần theo thời gian, rồi trở thành gia sản của các gia đình, là lễ vật quý của các cặp vợ chồng trẻ.

. Sau khi thu hoạch phần vỏ, phần giá trị nhất của cây quế, bà con người Dao sẽ thu hoạch tiếp phần gỗ và lá, cành.

Theo truyền thống, khi các cô gái Dao xuất giá, hay các cặp vợ chồng trẻ ra ở riêng, bố mẹ không cho vàng, bạc trắng hay trâu bò…mà sẽ chia quế, ít thì vài chục cây, nhiều thì cả đồi, có khi là cả héc ta. Như vậy, vừa giúp con cái có chút vốn liếng trong phát triển kinh tế gia đình,  đồng thời, mỗi lần các con về chăm sóc vườn quế là bố mẹ, con cái lại có dịp gặp nhau.

Nếu như trước đây cây quế chỉ có giá trị ở phần vỏ, thì giờ đây do nhu cầu thị trường trong nước và xuất khẩu, từ vỏ, lá, cành, đến thân gỗ quế đều bán được tiền. Vì vậy, quế đã trở thành cây chủ lực trong phát triển kinh tế của người Dao, là cây xóa đói giảm nghèo của huyện. 

Ông Hà Đức Anh, Phó Chủ tịch UBND huyện Văn Yên cho biết: Diện tích quế của huyện giờ đã trên 40.000 héc ta, mỗi năm đem lại khoản thu cho bà con khoảng 400 tỷ đồng. Trong đó, phần lớn diện tích quế ở trong vùng đồng bào người Dao. Những năm qua, tỉnh Yên Bái và huyện Văn Yên đã có nhiều chính sách giúp bà con phát triển cây quế, như gìn giữ giống gen trội của 90 cây quế cổ thụ; bảo vệ trên 14 ha quế tập trung là giống bản địa để nhân giống lâu dài…

Cô gái Dao giới thiệu sản phẩm quế trong Lễ hội Quế Văn Yên, lễ hội được tổ chức thường niên.

Ông Hà Đức Anh, Phó Chủ tịch UBND huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái cho biết huyện sẽ quản lý tốt quy hoạch vùng quế, tiếp tục quan tâm đến công tác nâng cao chất lượng sản phẩm, chăm sóc, chế biến quế. Bên cạnh đó, huyện cũng sẽ tiếp tục thu hút các nhà đầu tư vào địa bàn để thu mua, chế biến quế, nâng cao giá trị sản phẩm, từ đó giúp cải thiện, nâng cao thu nhập cho người trồng quế.

Từ những lợi ích thiết thực, cây quế hiện đã được trồng và phát triển ở hầu khắp các xã của huyện Văn Yên và nhiều địa phương ở tỉnh Yên Bái. Với riêng đồng bào Dao thì cây quế đã thực sự là cây “linh hồn”, là cây “cận thân hộ vệ” trong cuộc sống của họ./.

TIN TỨC KHÁC :