Cụ thể, trong tháng 1/2017 xuất khẩu nhiều mặt hàng của Việt Nam sang Mỹ ghi nhận giảm chỉ còn 3 tỷ USD, giảm nhanh hơn 600 triệu USD so với tháng 12/2016 (3,6 tỷ USD). Trong đó, nhiều mặt hàng xuất khẩu trọng điểm của Việt Nam sang thị trường Mỹ giảm rõ rệt như: thủy sản giảm 30 triệu USD, hạt điều giảm 27 triệu USD, gỗ giảm hơn 60 triệu USD, dệt may giảm 54 triệu USD, giày dép các loại giảm hơn 74 triệu USD.

Xuất khẩu sang Mỹ giảm trong tháng đầu tiên năm mới 2017, khi nước này có tân tổng thống theo hướng thắt chặt tự do thương mại (ảnh minh hoạ)

Trước đó, trong các tháng của năm 2016, trung bình mỗi tháng Việt Nam đạt kim ngạch xuất khẩu bình quân 3,3 tỷ USD. 4 tháng cuối năm, tốc độ xuất khẩu cao hơn khi tháng 9/2016 hàng Việt xuất sang Mỹ đạt 3,4 tỷ USD, tháng 10 và tháng 11/2016 đều đạt hơn 3,35 tỷ USD, tháng 12/2016 đạt trên 3,6 tỷ USD.

So với cùng kỳ tháng 1/2016, kim ngạch xuất khẩu tháng 1/2017 giảm gần 10 triệu USD, trong đó một số mặt hàng xuất khẩu trọng điểm như thủy sản, dệt may, giày dép đã giảm so với cùng kỳ.

Theo lý giải của Hiệp hội Dệt may Việt Nam, hàng xuất khẩu sang Mỹ giảm so với thời điểm tháng trước và cùng kỳ năm trước một phần là do kế hoạch xuất khẩu đầu năm thường giảm so với thời điểm cuối năm, khi đơn hàng về nhiều. Tuy nhiên, việc giảm xuất khẩu tháng 1/2017 cũng là điều đáng lo ngại bởi tháng 12/2015 xuất khẩu của Việt Nam đạt con số 3 tỷ USD, đây là nền tảng để xuất khẩu tháng 1/2016 đạt trên 3,014 tỷ USD.

"Tháng 12/2016, xuất khẩu Việt Nam sang Hoa Kỳ đạt 3,6 tỷ USD, nhưng tháng 1/2017 giảm còn 3 tỷ USD, đây là sự thụt giảm, điều này gây nghi ngại năm 2017 sẽ là năm khó khăn đối với việc xuất khẩu nhiều mặt hàng trọng điểm sang thị trường Hoa Kỳ, trong đó có dệt may", vị Phó Tổng thư ký Hiệp hội Dệt may cho hay.

Trên thực tế, Hoa Kỳ luôn là thị trường xuất khẩu chủ lực và thặng dư thương mại cao nhất đối với Việt Nam trong khoảng 10 năm gần đây. Việc xuất khẩu sụt giảm và chững lại ngay trong tháng đầu tiên của năm 2017 được cho là ảnh hưởng của các chính sách của chính phủ mới của tân tổng thống Trump.

Nguyên nhân là bởi ông này cam kết và thực hiện nhiều chính sách thắt chặt thị trường nhập khẩu, triệt để áp dụng các hàng rào kỹ thuật đối với hàng nhập khẩu để không biến nước Mỹ thành thị trường tiêu thụ của các nước. Bên cạnh đó, chính quyền mới của Mỹ đã phá bỏ một số hiệp định thương mại tự do song và đa phương, quan trọng nhất là TPP (Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương) được cho là có lợi cho các nước xuất khẩu vào Mỹ.

Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, sự thay đổi trong chính sách thương mại của tân Tổng thống Mỹ sẽ không chỉ ảnh hưởng đến các nước xuất khẩu vào Mỹ mà còn thay đổi tập quán thương mại quốc tế, liên khu vực. Các nước hưởng lợi từ xuất khẩu sẽ bị rào cản phi thuế quan bảo hộ thị trường. Chính sách bảo hộ hàng hóa nội địa của Mỹ sẽ là tác động rất mạnh vào các ngành xuất khẩu tỷ đô của Việt Nam như thủy sản, dệt may, da giày...

Bà Lan phân tích: "Việc tân Tổng thống Mỹ Trump ký sắc lệnh rút Mỹ khỏi TPP, khởi động hàng rào cho bảo hộ sản xuất trong nước, kêu gọi DN Mỹ về nước làm ăn... Đây là vấn đề kinh tế cần đặc biệt quan tâm, nghiên cứu đối với các nước đang phát triển, tăng trưởng dựa vào cầu vốn ngoại hay lao động giá rẻ, trong đó có Việt Nam".

Bên cạnh đó, "không chỉ có một nền sản xuất sẽ bị tác động bởi chính sách nước Mỹ "ích kỷ", "hẹp hòi" về thương mại dưới thời ông Trump mà về vấn đề đầu tư nước ngoài, nhiều quốc gia, nền kinh tế chịu tác động bởi Mỹ sẽ tìm cách hạn chế xuất khẩu tư bản, mở vốn đầu tư sang quốc gia khác. Ngay lúc này, các ngành xuất khẩu của Việt Nam cần đa dạng hóa thị trường xuất khẩu để tránh tác động cục bộ, tiêu cực của thị trường Mỹ", chuyên gia Lan cho hay.