Tuy nhiên, thời điểm hiện tại, do tình trạng ồ ạt nuôi cá hồi cùng với nguồn nhập cá hồi từ Trung Quốc khiến cho cá hồi Sa Pa đang bị mất giá. Nguồn cung lớn nhưng thị trường tiêu thụ lại hạn hẹp khiến nhiều nông dân bán tống bán tháo khiến cá hồi rớt giá thê thảm.

Ồ ạt nuôi cá hồi

Sa Pa một ngày đầu tháng 7, tại khu vực chân suối Bạc, xã Tả Van, thị trấn Sa Pa, trang trại cá hồi của anh Trần Chung Hưng với gần chục chiếc ao được xây dựng liên hoàn giống như những chiếc ruộng bậc thang khá kỳ thú. Dưới làn nước mát lạnh, trong vắt, hàng ngàn chú cá hồi trắng bạc khỏe khoắn tung tăng bơi lội.

Được biết đến là một trong những người đầu tiên nuôi cá hồi tại Sa Pa, ông chủ Trần Chung Hưng chia sẻ, năm 2004, Trung tâm Nghiên cứu cá nước lạnh Sa Pa giới thiệu mô hình nuôi cá hồi đến với bà con thị trấn. Sau khi học hỏi cách nuôi cá hồi, anh Hưng đã mạnh dạn vay mượn tiền của bạn bè để mở trang trại nuôi cá hồi.

Nuôi cá hồi rất khó, đòi hỏi phải tuân theo những kỹ thuật hết sức khắt khe, đặc biệt là nguồn nước nuôi cá phải sạch, có dòng chảy và đảm bảo luôn ở nhiệt độ dưới 20 độ C với nồng độ ôxy hòa tan cao. Người nuôi còn phải nắm chắc tập tính, cách phòng bệnh cho cá. Bên cạnh đó, việc thời tiết thay đổi bất thường cũng ảnh hưởng đến việc nuôi cá hồi.

Cá hồi Sa Pa đang bị rớt giá do khó khăn về thị trường.

Khắc phục những khó khăn, đúc rút những bài học kinh nghiệm sau những lần gặp rủi ro khi nuôi cá, sau khoảng 1 năm, trang trại cá hồi của anh Hưng đã bắt đầu cung cấp ra thị trường sản phẩm cá hồi mang thương hiệu Sa Pa. Sau đó, anh Hưng đã tiếp tục vay mượn bạn bè xây dựng một hợp tác nhằm chế biến các sản phẩm cá hồi như ruốc cá hồi, lẩu cá hồi đóng gói… đối phó với việc thời tiết có những biến động.

Mạnh dạn hơn, anh còn đầu tư xây dựng thêm trang trại cá hồi tại đèo Ô Quý Hồ. Hai trang trại cá hồi của Công ty Song Nhi do anh làm Giám đốc mỗi năm thu trên 10 tấn cá hồi, vừa để phục vụ nhà hàng cho khách du lịch thưởng thức món cá hồi Sa Pa, vừa đưa vào xưởng chế biến cá hồi hun khói, ruốc cá hồi, trứng cá hồi muối, lẩu đóng gói…

Cách trung tâm thị trấn Sa Pa khoảng gần 20km, xã Bản Khoang, huyện Sa Pa hiện có gần 40 hộ nuôi cá hồi. Là một trong những gia đình đầu tiên nuôi cá hồi tại xã Bản Khoang, hiện nay, trang trại nuôi cá hồi của gia đình chị Nguyễn Thị Ngàn, anh Nguyễn Văn Lũy tại thôn Can Hồ A có đến hàng ngàn con cá hồi.

Dẫn chúng tôi đi thăm trang trại, chị Ngàn kể: Trước đây, thu nhập của gia đình chủ yếu là từ nghề mộc. Từ năm 2008, nhận thấy nguồn lợi từ nuôi cá hồi, gia đình chị đã mua thử vài chục con về nuôi và sau đó là mở rộng trang trại ra đến 9 ao nuôi cá hồi như hiện nay.

Nuôi cá hồi vất vả, bận rộn như nuôi… con mọn bởi nếu không chú ý đảm bảo nguồn nước sạch, thức ăn đảm bảo cá hồi rất dễ mắc bệnh. Nguồn thức ăn đều phải nhập khẩu từ châu Âu bởi lẽ nếu không đúng loại thức ăn, thịt cá hồi sẽ không đỏ. Tuân thủ những yêu cầu khắt khe trong nuôi cá hồi đã giúp gia đình chị Ngàn, anh Lũy thu về hàng trăm triệu đồng cho mỗi vụ thu hoạch cá.

Thị trường hạn hẹp, cá hồi bị ép giá

Nếu như cách đây vài năm, nuôi cá hồi ở Sa Pa đã giúp mang lại nguồn lợi kinh tế lớn đối với nhiều hộ gia đình, giúp cuộc sống bà con vùng cao khởi sắc thì thời điểm hiện tại, việc mở rộng ồ ạt nuôi cá hồi đã khiến cho đầu ra trở nên hết sức khó khăn.

Trong câu chuyện với chúng tôi, chị Nguyễn Thị Ngàn không khỏi lo lắng chia sẻ: Nếu như cách đây gần chục năm, giá cá hồi dao động khoảng hơn 300.000 đồng/kg, nguồn cung không đủ cho nhu cầu tiêu thụ thì hiện nay, nguồn cung cá hồi tại Bản Khoang nói riêng, Sa Pa nói chung đang trở nên khá dồi dào. Không chỉ các hộ cạnh tranh với nhau mà người nuôi cá hồi còn phải cạnh tranh cả với cá hồi có xuất xứ từ Trung Quốc.

Hiện nay, giá cá hồi bán tại trang trại đã bị giảm đi gần 1 nửa so với trước kia, khoảng 150.000 đồng-170.000 đồng/kg, cá xuất bán thường dao động cân nặng khoảng 1,5kg. Với 9 ao nuôi cá hồi như hiện nay, gia đình chị Ngàn đều tự tìm nguồn tiêu thụ không chỉ ở thị trấn Sa Pa mà còn ở cả các tỉnh, thành phố như Sơn La, Hà Nội…

Từ một hộ gia đình nuôi cá hồi, đến nay thôn Bản Khoang đã có vài chục hộ nuôi. Nhà nào ít tiền thì chung thêm vài ba hộ mở trang trại nuôi cá hồi. Do mới mở, chưa có kinh nghiệm nhiều, đặc biệt là chưa có khách quen nên việc tìm đầu ra của các hộ nông dân này vô cùng khó khăn. Theo chị Ngàn thì nhiều bà con phải “bán tống bán tháo” do bị thương lái ép giá rẻ.

Anh Chảo Láo Sử- chủ trang trại cá hồi tại thôn Can Hồ B cũng đang như đang ngồi… trên đống lửa bởi lẽ gần chục tấn cá hồi đến thời điểm xuất bán mới bán được một nửa. Nhận thấy nuôi cá hồi mang lại nguồn lợi kinh tế, cách đây khoảng hơn 1 năm, anh Chảo Láo Sử đã cùng góp vốn với một vài người bạn để đầu tư nuôi cá hồi.

Hơn 3 tỷ đồng đã bỏ ra để xây ao, mua giống, mua thức ăn, thuê nhân công chăm sóc… nhưng đến nay khi cá đã bắt đầu đến mùa thu hoạch thì anh lại không tìm được đầu ra. “Tôi còn gần 4 tấn cá nếu không xuất bán kịp thời, đến mùa sinh sản là cá hồi sẽ chết, thiệt hại rất lớn”. Theo anh Sử thì 3 tháng nữa là đến mùa cá hồi sinh sản, gần 4 tấn cá này đang rất cần thị trường tiêu thụ.

Hiện nay, thị trường tiêu thụ cá hồi hầu hết đều do các hộ nông dân ở Sa Pa tự mày mò tìm đầu ra. Chính vì khó khăn đầu ra, giá cá hồi bị rớt thê thảm, nhiều hộ nông dân chỉ lấy công làm lãi. Để cá hồi mang thương hiệu Sa Pa được phát triển một cách bền vững rất cần sự chung tay của chính quyền địa phương trong việc tìm thị trường tiêu thụ cho bà con. Đây cũng chính là mong mỏi của hầu hết các hộ nuôi cá hồi trên địa bàn huyện Sa Pa.